Thánh A-lê-xù

 Vào ngày 17 tháng 07, Giáo hội Công giáo kính nhớ Thánh A-lê-xù thành Edessa hay cũng còn được gọi là A-lê-xù thành Rô-ma (nguyên văn tiếng Ý là Alessio di Roma). 

Theo tương truyền phát xuất từ thế kỷ thứ IX của Giáo hội Tây Phương, Thánh A-lê-xù là con trai duy nhất của một Nghị Viên Viện Nguyên Lão Rô-ma. Cha của Ngài tên là Euphemianô, và Mẹ Ngài tên là Aglaia. Khi đến tuổi khôn lớn, Bố Mẹ Ngài đã cưới cho Ngài một người vợ xinh đẹp thuộc dòng quý tộc. Tuy nhiên, ngay trong đêm tân hôn, A-lê-xù đã âm thầm rời bỏ người vợ vừa mới cưới đó, và trốn khỏi gia đình, cũng như trốn khỏi thành phố Rô-ma để đi đến Edessa, tức Sanliurfa, Thổ-nhĩ-kỳ ngày nay. Tại đó, Ngài sống trong sự khó nghèo với tư cách là một Ẩn Sĩ, và đã sớm nhận được niềm tôn kính của rất nhiều người. Sau đó, Ngài bỏ lối sống Ẩn Sĩ và chuyển sang sống hành khất.

Người ta kể rằng, theo gương của thánh Gio-an Kalybiten, Thánh A-lê-xù đã sống trong suốt 17 năm trời trước một ngôi Thánh Đường tại Edessa với tư cách là một người hành khất. Nhưng khi cả vùng duyên hải người ta kháo nhau rằng, người hành khất này chính là một vị Thánh, và mọi người kéo đến chiêm ngưỡng Ngài, thì Ngài lại bỏ đó để đi tới một nơi khác.

Trong khi trốn khỏi Edessa, và xuống tàu với ý định đi tới một nơi rất xa, thì A-lê-xù đã gặp phải một trận bão ngoài khơi. Trận bão này đã đẩy chiếc tàu của Ngài dạt vào bở biển Rô-ma. Rời khỏi tàu, A-lê-xù quyết định đi về nhà cha mẹ mình. Tuy nhiên cha mẹ Ngài lại không nhận ra người hành khất này là con trai của họ, nhưng vì lòng nhân hậu, ông bà vẫn chấp nhận cho người hành khất ấy được vào sống trong nhà. Từ đó, A-lê-xù đến sống dưới chân cầu thang của nhà cha mẹ mình. Trong 17 năm sống ở đó, A-lê-xù thường xuyên bị các viên đầy tớ xỉ vả và trút nước bẩn lên người, nhưng Ngài vẫn cố gắng chịu đựng và luyện tập sự kiên nhẫn.

Sau một thời gian lâm bệnh nặng và bị hất hủi bởi các viên đầy tớ, A-lê-xù đã trút hơi thở cuối cùng vào ngày 17 tháng 07 năm 417 (có tài liệu nói Ngài qua đời năm 430). Sau khi Ngài qua đời, người ta đã phát hiện ra đó là A-lê-xù nhờ vào bức thư dài mà Ngài để lại. Ngay lập tức người ta đã mời Đức Giám Mục Rô-ma đến. Trước sự kinh hoàng tột độ và vô cùng đớn đau của người vợ và của cha mẹ Thánh A-lê-xù, cũng như trước sự hiện diện của hai vị hoàng đế Honorius và Arcadius (của đế quốc Đông và đế quốc Tây Rô-ma), Đức Giám Mục đã giải mã bức thư được để lại.

Tuy nhiên, theo truyền thống phát xuất từ thế kỷ thứ IV hay thứ V tại Syria, thì Thánh A-lê-xù không được nêu tên, nhưng chỉ được gọi là “Người Của Thiên Chúa”, và vị Thánh này luôn luôn sống tại Edessa, với một cuộc sống thánh thiện trong sự nghèo khó, cũng như đã qua đời tại Edessa.

Các Thánh Cốt của Thánh A-lê-xù đã được chuyển tới Rô-ma vào thế kỷ thứ IX, và kể từ đó, Ngài được tôn kính tại Giáo hội Tây Phương. Theo tương truyền, khi đụng chạm tới Thánh Cốt của Ngài, nhiều bệnh nhân đã được chữa lành. Và khi được chuyển về Rô-ma, các Thánh Cốt của Thánh A-lê-xù đã được bảo quản và tôn kính cách đặc biệt tại Ngôi Thánh Đường mang tên Ngài cũng như mang tên của Thánh Bonifatius I.

Trong thời Trung Cổ, các truyền thuyết về thời thanh niên của Thánh A-lê-xù rất được nhiều người biết tới, và sự tôn kính dành cho Ngài cũng rất phổ biến. Truyền thuyết về Thánh A-lê-xù còn được soạn thành thơ trong nhiều ngôn ngữ khác nhau, chẳng hạn như trong tiếng Pháp, tiếng Ý hay tiếng Đức. Các Thánh Tích của Ngài hiện đang được bảo quản trong nhiều ngôi Thánh Đường khác nhau, chẳng hạn như tại Thánh Đường Bonifacio e Alessio của Rô-ma, Thánh Đường Břevnov tại Prag (Tiệp Khắc) v.v… Vào năm 1350, một Dòng Tu mang tên Thánh A-lê-xù đã được thành lập để chăm sóc các bệnh nhân. Sự tôn kính Thánh A-lê-xù đã đạt tới đỉnh điểm vào cuối thời Trung Cổ cũng như vào thời Barock. Vào thế kỷ XVII, một vở kịch về Thánh A-lê-xù được biên soạn bởi Stefano Landi đã được biên soạn thành một vở kịch mới bởi Giulio Rospigliosi – người sau này trở thành Giáo Hoàng Clemen IX. Vào năm 1977, vở kịch này vẫn còn được trình diễn ở nhiều nơi tại Âu Châu.

Các nghệ sĩ thường trình bày Thánh A-lê-xù trong bộ dạng người hành khất ngồi dưới chân cầu thang. Ngài được tôn kính với tư cách là Bổn Mạng của những người hành hương, những người hành khất, những người sống nay đây mai đó và các bệnh nhân. Thánh A-lê-xù cũng được mừng kính với tư cách là vị Bổn Mạng chống lại động đất, sấm sét, giông tố, bão táp, dịch hạch và các dịch bệnh bộc phát.

Lm. Đa-minh Thiệu

Ý nghĩa và nguồn gốc Kinh Sáng Danh

 

Kinh Sáng Danh có một ý nghĩa sâu sắc và đa chiều trong phụng vụ Công giáo, phản ánh nhiều khía cạnh của đức tin và lòng tôn thờ đối với Thiên Chúa.

Là người Công giáo, ai cũng thuộc Kinh Sáng Danh. Có lẽ sau Kinh Lạy Cha và Kính Mừng, Kinh Sáng Danh phải được xem là quan trọng. Lời Kinh ngắn nhất trong tất cả các kinh bổn ta thường đọc. Ngắn gọn nhưng lại chứa đựng và tóm tắt toàn bộ chương trình Cứu độ của Thiên Chúa.

 

Tôi xin trích ở đây trước khi bước vào bài:

 

“Sáng danh Đức Chúa Cha và Đức Chúa Con, và Đức Chúa Thánh Thần. Như đã có trước vô cùng và bây giờ và hằng có và đời đời chẳng cùng. Amen. - Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto, Sicut erat in principio, et nunc, et semper, et in saecula saeculorum. Amen.”

 

Kinh Lạy Cha và Kính Mừng có nguồn gốc từ Thánh Kinh. Tuy nhiên, Kinh Sáng Danh lại không bắt nguồn từ Kinh Thánh. Có chăng, chúng ta có thể tìm thấy một từ vinh danh, hay sáng danh ở chương thứ hai của Tin Mừng Luca: “Vinh danh Thiên Chúa trên trời” (Lc 2,14). Từ đó, “Gloria in excelsis Deo” là một bài thánh ca rất cổ xưa và nổi tiếng trong Giáo hội Công giáo. Đây là một bài ca ngợi, một lời cầu nguyện tán dương và tôn vinh Thiên Chúa, có niên đại ít nhất từ thế kỷ thứ 3. Bài thánh ca bắt đầu bằng những lời ca của các thiên thần khi Chúa Giêsu giáng sinh, “Vinh danh Thiên Chúa trên trời” (Lc 2,14), và sau đó mở rộng thêm bằng các câu ca ngợi khác.

 

1. Sáng Danh là gì?

 

Bản tiếng Anh và tiếng Latinh đều dùng chữ “Gloria”. Từ này gợi nhớ đến một phần không thể thiếu của Thánh Lễ, được hát hoặc đọc sau kinh Kyrie, đó là Kinh Vinh Danh. Đây là một bài thánh ca vui tươi thể hiện lòng biết ơn và sự thờ phượng của Giáo hội đối với Thiên Chúa Cha và Chúa Kitô, Chiên Thiên Chúa. Bài thánh ca tôn vinh các thuộc tính của Thiên Chúa, ca ngợi vương quyền và quyền năng cứu rỗi của Ngài, và kết hợp phụng vụ trần thế với phụng vụ thiên đàng của các thánh và các thiên thần. Nhiều người cũng xem Kinh Sáng Danh là bản rút gọn của Kinh Vinh Danh (Tiểu Vinh tụng ca). 

 

Ở đây, “Gloria” bắt nguồn từ gốc Latinh “gloriosus” (vinh quang, vẻ vang), là sự tôn vinh, vinh quang, danh dự. Nhớ lại Công đồng Nicea (325) đã soạn ra một tuyên xưng đức tin khẳng định sự bình đẳng, đồng vinh quang, đồng tôn thờ Ba Ngôi Thiên Chúa. Có lẽ vì thế khi đặt sự vinh quang ngay từ đầu để cho thấy Thiên Chúa Ba Ngôi được tôn thờ như nhau. Công đồng này cũng khẳng định Chúa Giêsu là Thiên Chúa thật. “Người là Thiên Chúa bởi Thiên Chúa, Ánh Sáng bởi Ánh Sáng, Thiên Chúa thật bởi Thiên Chúa thật”. Như vậy có thể nói, lời vinh quang, chúc tụng được dành cho Mầu nhiệm Ba Ngôi Chí Thánh, vốn là mầu nhiệm trung tâm của đức tin và đời sống Kitô hữu (GLHTCG 261).

 

Hiểu theo nghĩa trên, chắc chắn Chúa Giêsu cũng dùng từ vinh danh trong những lời cầu nguyện của Chúa. Chẳng hạn trong lời Kinh Lạy Cha, Chúa Giêsu nói: “Chúng con nguyện danh Cha cả sáng.” Gloria cũng là cả sáng. “Sanctificetur” xuất phát từ động từ “sanctificare”, có nghĩa là “tôn thánh” hoặc “làm thánh”. Bản gốc Hy Lạp thánh Matthêu dùng “Ἁγιασθήτω” (Mt 6,9), nghĩa là tôn vinh Danh Thiên Chúa Cha. Tâm tình tôn vinh này cũng “ngập tràn” trong Tin mừng thánh Gioan (chương 17). Nói như thế để thấy được tầm quan trọng khi chúng ta mở lời nguyện cầu với lời Kinh dễ thương này!

 

2. Lời tôn vinh suốt dòng lịch sử

 

Chúng ta không đi vào phân tích phức tạp mầu nhiệm Một Chúa Ba Ngôi. Tuy nhiên, lời Kinh này thật đẹp ở cả vế sau cùng. Đây là một vòng tròn khép kín của thời gian. Thiên Chúa thì vĩnh cửu và hằng sống (infinity). Chỉ vì lý do này cũng đáng để chúng ta chúc tụng Ngài! Ở đây chúng ta chú ý đến bản dịch của Nhóm Phiên dịch Các Giờ kinh Phụng vụ: “Từ muôn đời và chính hiện nay. Luôn mãi đến thiên thu vạn đại. Amen”:

 

- “Như đã có trước vô cùng” hoặc “Từ muôn đời”: Điều này khẳng định Thiên Chúa Cha, Thiên Chúa Con và Thiên Chúa Thánh Thần đã hiện hữu từ vô cùng vô tận, không có khởi đầu. Ngài là Đấng tự hữu, không phụ thuộc vào bất cứ nguyên nhân nào khác, mà chính Ngài là nguồn gốc và nền tảng của mọi sự tồn tại[1].

 

- “và bây giờ” hoặc “và chính hiện nay”: Lời này khẳng định Thiên Chúa Ba Ngôi không chỉ hiện hữu từ vô cùng vô tận, mà còn hiện diện và đang hoạt động trong hiện tại. Ở đây và lúc này! “Thầy ở cùng anh em mọi ngày cho đến tận thế” (Mt 28,20). Nếu để ý, chúng ta thấy Thiên Chúa không xa xôi, vô cảm với thời gian và lịch sử của con người, mà là Đấng luôn hiện diện và hành động trong “bây giờ” trong cuộc sống chúng ta. Có thể nói “bây giờ” là thời điểm hồng ân, khi Thiên Chúa đến gặp gỡ và cứu độ con người, chứ không phải chỉ là một thời điểm trong quá khứ hay tương lai[2].

 

- “và hằng có và đời đời chẳng cùng” hoặc “luôn mãi đến thiên thu vạn đại”: Lời này trong Kinh Sáng Danh khẳng định sự hiện hữu vĩnh cửu và bất biến của Thiên Chúa Ba Ngôi, Đấng là nguồn gốc và nền tảng của mọi sự tồn tại.

 

- “Amen”: Đây là tiếng Do Thái, nghĩa là thật vậy, quả thật như vậy, xin được như vậy. Lời này thể hiện sự tin tưởng, trung thành và cam kết của người cầu nguyện. Cũng vậy, Amen trong Kinh Sáng Danh là lời khẳng định và cam kết của người cầu nguyện, thể hiện niềm tin tưởng và phó thác hoàn toàn vào Thiên Chúa Ba Ngôi.

 

3. Vài ý nghĩa

 

Kinh Sáng Danh có một ý nghĩa sâu sắc và đa chiều trong phụng vụ Công giáo, phản ánh nhiều khía cạnh của đức tin và lòng tôn thờ đối với Thiên Chúa. Cách đơn sơ, chúng ta có thể nhận ra vài ý nghĩa:

 

- Lời ca ngợi Thiên Chúa. Cũng như các Thiên thần hát vang lời vinh quang trong đêm Giáng Sinh, chúng ta cũng được mời gọi tôn vinh Danh Thánh Chúa. Cũng như Đức Maria, chúng ta cùng với tâm tình của Magnificat(Lc 1,46-55), để thấy được: “Danh Người thật chí thánh chí tôn!” Và sau cùng, nhưng chưa hết, lời Kinh này nói lên tâm tình tôn thờ và chúc tụng Thiên Chúa vì sự vĩ đại và lòng thương xót của Ngài.

 

- Kinh nguyện là lời cầu xin và tạ ơn. Hiểu theo nghĩa này, Kinh Sáng Danh là một lời cầu xin và tạ ơn Thiên Chúa vì những ân huệ Ngài ban cho nhân loại, bày tỏ lòng biết ơn và sự tôn thờ đối với Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần.

 

- Lòng trung thành và sự hợp nhất. Khi hát hoặc đọc Kinh Sáng Danh, chúng ta bày tỏ sự trung thành và sự hợp nhất trong đức tin. Điều này phản ánh sự hiệp nhất của Giáo hội trên trần gian với phụng vụ vĩnh cửu trên Thiên Đàng.

 

Kinh Sáng Danh là một biểu tượng mạnh mẽ của lòng tôn thờ, sự ngợi khen và lòng biết ơn đối với Thiên Chúa. Với lịch sử lâu đời và ý nghĩa sâu sắc, lời kinh này không chỉ là một phần của nghi thức phụng vụ mà còn là một lời nhắc nhở về sự hiệp nhất và lòng trung thành của người tín hữu đối với đức tin Công giáo. Ước gì mỗi lần chúng ta đọc lời Kinh này, cũng là lúc chúng ta muốn sống để cho vinh danh Thiên Chúa hơn.

  

Lm. Giuse Phạm Đình Ngọc, SJ 

Nguồn: hdgmvietnam.com, 28.08.2024

_____________________________

 

[1] https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/speeches/1998/october/documents/hf_jp-ii_spe_19981027_p-a-ciencias.html

[2] https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/homilies/1979/documents/hf_jp-ii_hom_19790930_irlanda-knock.html